Papel Media Importante iha Prevensaun Malnutrisaun ba Labarik

DILI, www.news-viptv.com – Atu rezolve problema malnutrisaun no stunting iha Timor-Leste, papel media importante iha nia involvimentu hodi oinsa hamutuk ho Governu halo prevensaun malnutrisaun ba labarik sira.

Ho importansia papel media nian maka Unidade de Missão para o Combate ao Stunting (UNMICS) hamutuk ho nia parseiru OMS Timor-Leste, WFP no UNICEF hamutuk halo aprezentasaun dadus kona-ba malnutrisaun, ko’alia kona-ba dezafiu no intervensaun prinsipál, no sensibiliza ba media kona-ba kauza husi malnutrisaun no oinsá atu relata kazu malnutrisaun, iha Salaun Auditoriu Konsellu Ministru, Kinta (27/4/2023).

“Inkontru ohin ho media ho objetivu ida maka atu fahe informasaun sira kona ba situasaun malnutrisaun no stunting ou raiz badak iha Timor Leste,” dehan Diretor Ezekutivu UNMICS, Filipe da Costa ba jornalista sira.

Iha involvimentu media, Filipe esplika, publiku sei hetan informasaun edukativu ne´ebe barak kona ba oinsa halo prevensaun ba malnutrisaun no stunting nian.

Prevensaun ba malnutrisaun labarik nia fo ezemplu ida maka oinsa inan isin-rua hahu konsumu hahan proteina no vizita rutina sentru saude hodi halo kontrulu ba nia kondisaun, inklui konsumu vitamina ne´ebe mediku fo.

“Iha primeira oras hafoin bebe moris, inan tenki fo ona susu ben esklusivu. Fo hahan nutritivu ba bebe hahu fulan 6 to´o fulan 23. Tamba iha periodu ida ne´e maka labarik nia dezenvolvimentu kakutak rapidu no diak liu tan,” dehan Filipe.

Nia mos informa, tuir dadus ne´ebe iha, UNMICS mos fo hanoin ba inan-aman sira atu evita ona fo hahan sasoro ba labarik ne´ebe laiha nutrisaun.

“Ita nia populasaun bainhira bebe fulan 6 to´o 23 fo maka sasoro tanan det, la tau nutrisaun sira iha laran, ne´e perigu los ba bebe nia kakutak,” nia dehan.

Tuir UNMICS, kauza malnutrisaun iha rua maka hahan ne´ebe laiha nutrisaun ne´ebe fo bebe no fo han ou susun ba bebe la fase liman.

“Wainhira inan sira fo susun ka fo han bebe no la fase liman, ne´e perigu tebes ba bebe sira nia saude,” nia esplika.

Hare ba dadus stunting (raiz badak) tinan 2009 ne´ebe ho 50.2%, dadauk ne´e tun ona ba 47.1%, signifika iha ona redusaun 3.1%.

“Maibe redusaun ida nee kiik los. Ita nia hakarak ne´e too iha 2030 tenke menus liu husi 25% ,nee hatudu katak ita tenke halo esforsu makaas liu tan  tamba ita nia problema malnutrisaun nee labele sai fali husi ita nia ajenda,” nia dehan.

Tuir OMS Timor-Leste, Stunting mak kreximentu no dezenvolvimentu atraza, ne’ebé labarik sira sofre kauza husi nutrisaun ladun di’ak, infesaun moras ne’ebé hetan beibeik, no estimulasaun psikososiál ne’ebé inadekuadu.

UNMICS hanesan Unidade foun ida ne’ebé mak harii bazeia ba Dekretu-Lei Nú. 91/2022, 22 Dezembru, ho objektivu atu Elabora Planu Nasionál ba Kombate Stunting, prosede ba ezekusaun medida prevista sira ne’ebé iha, kontribui ba informasaun no esklaresimentu populasaun nian kona-bá kauza no konsekuénsia hosi Stunting, mobiliza populasaun enjerál ba adopsaun komportamentu preventivu sira hasoru Stunting, apoiu aktividade sira ba tratamentu no mitigasaun Stunting no asegura koordenasaun ba órgaun sira no servisu administrativu sira kona-bá Stunting no ba malnutrisaun infantíl nian.

Unidade Misaun Kombate Stunting ne’e nu’udar servisu administrasaun ne’ebé tutela diretamente ba Estadu, ho autonomia administrativa no autonomia finanseira restrita ne’ebé mak presta apoiu ba Primeiru-Ministru ba iha ezersísiu atribuisaun no kompeténsia sira kona-bá asuntu kombate Stunting.