Akordu Fronteira Terrestre TL-RI sei Finaliza hafoin iha Konsensus Hamutuk

DILI, www.news-viptv.com –  Governu Timor-Leste no Governu Repúblika Indonézia deside seidauk bele asina akordu formal kona-ba fronteira terrestre rai rua, tanba sei rezolve uluk kestaun tekniku sira ne’ebé tenki hetan konsesu ida de’it hodi fó benefisiu ba nasaun rua, liu-liu populasaun sira iha liña fronteiras.

Komunikadu imprensa ne’ebe redasaun assesu hateten, Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão informa asuntu ne’e, hafoin hala’o enkontru bilaterál ho Prezidente Repúblika, Joko Widodo iha Palasiu Prezidénsia Repúblika Bogor, Indonézia.

Xefe Governu Xanana no Prezidente Joko Widodo hamutuk ho Ministru Negósiu Estranejeiru no Kooperasaun (MNEK), Bendito Freitas no Ministru Negósiu Estranjeiru Repúblika Indonézia nian, Retno Marsudi sei kontinua akompaña servisu tekniku nian ne’ebé la’o dadauk tenki fiksu ona, hafoin informa ba malu no sosiliza mós ba populasaun rai rua, foin bele realiza akordu.

“Imi mós hanoin kona-ba fronteira dehan, atu asina nusa mak la mai asina. Ita atu dehan de’it katak, ita hakarak buat ne’e bele bokan lalais, mais ita la’òs ansi taka matan. Ne’ebé buat ne’e lori tempu,” dehan PM Xanana hodi esplika ba jornalista, iha Otél Kempinski, Jakarta-Indonézia, Sexta (26/1/2024).

“Imi haree de’it Indonézia no Malazia nian iha fatin balun iha leten ne’ebá (fronteira rai rua) nian mós seidauk. Ne’e ita hakarak lalais, mais ita hanesan ne’e duni. Tanba buat ida dehan too akordu ne’e, iha buat hotu- hotu ita konkorda malu ona maka ita foin haree. Ne’ebé buat ne’e asuntu ne’ebé Prezidente (Jokowi) mós ohin dehan, tenki haree, iha futuru prosimu  katak, se bele lalika kleur demais ba, ita haree tok lai. Ne’e duni maka ohin la asina, la’òs ita taka dalan ba buat sira ne’e hotu, mais ita mós hatudu katak, ita iha prinisipiu no Indonézia mòs iha nia prinisipiu no ita respeita malu ba prinisipiu sira ne’e hodi ita asina akordu ka dokumentu ruma, buat ne’e parte rua bele manan no hetan benefisiu hotu hosi ne’e,” dehan PM Xanana.

Iha parte seluk, PM Xanana hatan mós kona-ba espekulasaun iha públiku kona-bá polémika iha rai-ketan Naktuka, Oe-Cusse ne’ebé ekipa rua, Gabinete Fronteira Marítima no Terrestre Timor-Leste no Indonézia ba tau estaka ka piláres hamutuk 79, deskonfia tama liu ba populasaun Oe-Cusse sira nia rai, Xefe Govenru hatan katak,  asuntu ne’e sira la deskute.

“Ne’e ha’u la ko’alia. Ha’u la ko’alia! ó ba iha ne’ebá, ó ba husu populasaun, se ha’u ba iha ne’ebá ka lae?. Ha’u la hasai desizaun, sein koñese Oe-Cusse,” tenik PM Xanana.

Iha fatin hanesan, Prezidente Joko Widodo mós aseita rai rua servisu hamutuk hodi kontinua finaliza servisu tekniku sira kona-ba fronteira terrestre too hetan konsensu ida.

“Enkontru hoin, ami deskute mós asuntu balun ne’ebé aseita atu finaliza deskusaun fronteira terrestre rai rua,” dehan PR Jokowi.

PR Jokowi agradese tebes ho servisu tekniku ka Joint Border Committee ne’ebé ekipa sira hala’o dadaun.

Entretantu, durante ekontru Xefe Governu Xanana husu ba Prezidente Jokowi molok ninia mandatu remata, bele vizita Timor-Leste iha tinan ne’e nia laran.

“Ha’u dehan, antes prezidente sai, ami sei kontente tebes, se prezidente bele ba iha ne’eba (Timor-Leste). Ne’ebé nia dehan, iha setembru nia sei kontinua ba vizita hanesan uluk, Prezidente Susilo halo vizita ba. Ha’u louba ninia lidansa iha ASEAN no lideransa ih tinan 10 no agradese sira nia lideransa apoia ita tama iha ASEAN,” tenik PM Xanana.

Tuir agenda, Primeiru-Ministru Xanana fila hosi Jakarta sei hala’o vizita ba Regiaun Admistrativu Espesiál Oe-Cusse Ambenu (RAEOA) hodi esklares asuntu fronteira terrestre ba povu sira bele konsumu informasaun ne’ebé loloos.