Ministeriu Saude Sosializa Programa Wolbachia ba Komunidade Media

DILI, www.news-viptv.com – Ministeriu Saude (MS) hamutuk ho nia perseira sira halo sosializasaun ba komunidade media sira kona ba programa Wolbachia, Kuarta (7/5/2025), iha edifisiu Menzie Lecidere, Dili.

Sosializasaun ne’e implementa husi Direção Nasional Prevensaun e Controlo Doencas kolabora hamutuk ho Menzies, no Word Mosquito Program (WMP) no Action on Poverty (AoP).

Objetivu prinsipa husi implementasaun programa ne’e maka hodi hamenus tranzmisaun moras Dengue, Zika, Chikungunya no Yellow Fever, liuhusi Metodu Wolbachia nian ne’ebe implementa ona iha nasaun 14 iha mundu, no proteje ona ema miliaun 13 resin.

“Atividiades ne’e mos, laos ba programa ne’e de’it, halo mos sosializasaun ba media sira, tamba durante ne’e media hola papel importante teb-tebes, tamba ne’e ministeriu saude servisu hamutuk ho Menzies, atu fahe informasaun naton ba iha media nasional hotu-hotu atu nune’e bele iha informasaun naton atu bele alastra, ne’ebe mak nakait ho Wolbachia ba iha ita nia komunidade urbana sira,” hateten Diretor Nasional Prevensaun no Kontrolu Doensas, Florindo Pinto Gonzaga.

Dadus moras Dengue nian iha tinan ne’e iha Munisipiu Dili, hamutuk 631, no mate 6.

Reprezentante Menzies Timor-Leste, Professor Nelson Martins ba jornalista sira hateten, Wolbachia ne’e metodu foun ida no inovativu teb-tebes, mosu iha peskiza ne’ebe kleur, husi peritus sira nia objetivu prinsipal mak utiliza mekanismu ida naran kontrolu biolojiku, hodi ajuda nasaun sira ne’ebe mak iha problema ho denge ne’ebe ass teb-tebes iha mundu, inklui Timor- Leste, hodi halo redusaun iha tempu naruk, karik halo eliminasaun ba moras Dengue iha Timor-Leste.

“Programa Wolbachia hanesan ita hatene katak injekta bakteria Wolbachia ba susuk ne’ebe dominante, halo transmisaun ba virus, Dengue, Zika, Chikungunya no Yellow Fever, ne’ebe mak existe ihs ita nia nasaun,” nia esplika.

Susuk ne’e husik iha Timor bele sai dominante no virus ne’e la konsege moris iha susuk, ho susuk ne’e aumenta indiretamente bele halo redusaun moras Dengue iha Timor-Leste.

Florindo Pinto Gonzaga hatutan tan, iha ambiente ne’e fo influensia ba susuk sira nia moris, kadavez manas demais, tamba susuk sira ne’e susuk timor nian rasik, nia toman moris hela, ho nune’e ita fiar katak nia sei moris normal, maibé ita halo kuidadu nafatin no ita husik tia liu semana ou fulan 3 ou liu, depois ita halo monotorizasaun susuk ne’e Moris ou lae? agora ita hamutuk hodi luta kontinua atu nune’e Dengue ne’e bele  lakon ho metode ida ne’e.

“Implementasaun Wolbachia ne’e iha Julho sei hahu halo implentasaun iha kapital Dili, inklui Postu Dom Aleixo, Nain-Feto, Vera Cruz no Cristo Rei, no suku 24 mak sei envolve direita ba iha susuk Wolbachia iha ita nia komunidade nia leet, hodi nune’e halo redusaun ba moras Dengue, Chikungunya no mos Zika virus,” nia dehan.