banner 1000x250

Timor-Leste Hakarak Aprende Sistema Konservasaun Be’e husi Xina

  • Share
PM Xanana Gusmão wainhira hala’o enkontru bilaterál ho Ministru Rekursu no Hídriku Xina, Li Gouying. Foto: Media PM
banner 728x90

BALI, www.news-viptv.com – Hare’e ba esprensia Repúblika Populár Xina iha jestaun be’e nian, Primeiru Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão hateten Timor-Leste hakarak aprende sistema konservasaun be’e ne’ebe Xina implementa.

PM Xanana Gusmão wainhira fo miniatura uma lulik Timor-Leste nian ba Ministru Rekursu no Hídriku Xina, Li Gouying. Foto: Media PM

“Kontente tebes rona esperiénsia Xina nian iha konservasaun bee, irrigasaun no kontrolu bá cheias. Ha’u hatene ita bele aprende buat barak hosi Xina no ninia esperiénsia,” dehan Xanana Gusmão wainhira akompana Ministru Obras Públika, Samuel Marçal hala’o enkontru bilaterál ho Ministru Rekursu no Hídriku Xina, Li Gouying, iha ámbitu konferénsia internasionál tuir Espíritu Bandung ho Tema “Bee no Pás,” iha Bali Nusa Dua Convention Center, tersa (21/05/2024).

banner 1000x250

Iha komunikadu imprensa ne’ebe redasaun asesu hakerek mos , Timor-Leste presiza buat barak atu halo, liuliu harii ninia infraestrutura no hasa’e ekonomia. Atu hadi’a no dezenvolve país ne’e povu presiza maka assesu bá bee no saneamentu.

“Infelizmente, ita-nia nasaun hasoru hela problema kona-bá falta infraestrutura bee nian. Nune’e mós sistema konservasaun bee ne’ebé aat ona. Signifika, ita iha problema falta bee, poluisaun bee no falta rede irrigasaun atu garante ita-nia seguransa ai-han. Mudansa klimátika sai aat liu tán bá ita-nia situasaun, hamosu rai-rahun no inundasaun,” PM Xanana hateten.

Xanana Gusmão mós halo komparasaun katak, Timor Leste illa ida ki’ik tebetebes, foho de’it no mota sira ne’e bainhira tempu udan mak iha bee, liu tiha loron rua bee maran ona, enkuantu Xina iha mota sira ne’ebé bo’ot tebes no bee nakonu iha kada tempu.

PM Xanana Gusmão simu souvenir husi Ministru Rekursu no Hídriku Xina, Li Gouying. Foto: Media PM

Ho ida ne’e maka, líder másimu IX Governu ne’e hanoin kona-bá Governu anteriór halo empréstimu oioin hosi Asian Development Bank (ADB) ho Banku Mundiál kona-bá assuntu bee maibé bainhira Governu atuál buka-tuir planu ne’e laiha.

“Ho ida-ne’e maka ha’u husu bá Ministru Bee Xina nian atu haruka tékniku balun atu servisu ho ita-nia obras públikas hodi lokaliza bee tanba uluk ita iha esperiénsia ona hosi tinan 2000 to’o 2006, ADB nia torneira barak tebes iha Timor laran tomak, populasaun bá loke la to’o fulan-ida bee maran ona. Ne’e mak ita atu haree problema kona-bá bee ita tenke buka hatene loloos bee ne’e iha, barak ka nusá, no mós husu sira-nia tékniku sira atu haree oinsá mak ita tahan mota,” PM Xanana informa.

Kona-bá ne’e, Xanana hatutan, Ministru Bee ne’e sei ko’alia didi’ak ho embaixada Xina iha Timor-Leste hodi estabelese akordu ida kona-bá sé mak atu bá, simu no atu halo saida tanba Timor Leste presiza, la’e liu millaun US$ 40 atu haree bee iha Timor tomak, tanba Timor Leste iha ona esperiénsia ho ADB katak halo torneira barak iha maibé bee maran.

Liu hosi enkontru ne’e, halo Xefe Governu kontente tebes tanba Timor-Leste ho Xina iha relasaun ida-ne’ebé forte no amigável tebes, persiza rona esperiénsia oinsá instala infraestrutura ne’ebé di’ak no kualidade liu atu fornese bee no saneamentu iha sidade sira – inklui tratamentu lixu – no mós rezolve obstákulu bá bee durante tempu udan.

Bainhira assume kna’ar nu’udár Primeiru-Ministru IX Governu Konstitusionál iha Jullu tinan 2023, vizita internasionál dahuluk maka nasaun Xina bazeia bá konvite hosi Prezidente Xi Jinping nian.

“Ha’u partisipa iha jogu Aziátiku ne’ebé impressionante tebes. Ha’u mós kontente katak ha’u bele hasoru fali ita-nia Prezidente no diskute kle’an kona-bá área polítika balun,” Xanana hateten tán.

Xina sai ona parseiru dezenvolvimentu importante ida, sai mós apoiante ne’ebé hatudu ona solidariedade internasionál bá povu Timor-Leste iha tempu naruk.

  • Share

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Content is protected !!