DILI, www.news-viptv.com – Hare ba Dili nu’udar Kapital Dili, Bankada Partidu Democratico (PD) husu ba governu liu SEATOU atu hare’e okupantes iha area Motael besik Jardim 5 de Maio ho besik mota Aitarak Larak tamba estraga panorama sidade nian.
Deputadu Antonio da Conceição “Kalohan” iha deklarasaun politika Bankada PD nian hateten, okupasaun komunidade iha area rua refere estraga imajem sidade nian, liliu iha area besik Jardim 5 de Maio tamba sira balun haris iha estrada ninin, fase hena no habai hena iha jardim laran hodi estraga panorama jardin nian nomos peturba pasanjeiru no viazante sira ne’ebe liu iha area ne’eba.
“Fatin ne’e besik los Porto Dili ne’ebe turista sira bainhira tu’un husi ro, primeira vista ne’ebe sira hetan iha Timor maka sira ne’ebe hela iha ne’eba nia modelu moris,” dehan Deputadu Kalohan, Segunda (13/1/2025), iha Uma Fukun Parlamentu Nasional.
Hodi kontinua hateten, “Ita mos la rona governu atu hasai okupante sira iha mota Aitarak Laran besik Palasiu Prezidenti, tamba ne’e mos espasu publiku no besik edifisu importante nasaun nian ida maka Prezidenti Republika”.
Nune’e mos iha Bebonuk parte tasi ibun, fatin ne’ebe governu lansa ona fibra optika, ne’ebe PD observa, populasaun sira ne’ebe halo uma iha estrada sorin-sorin no balun halo uma los iha tasi ibun, SEATOU tenki muda sai tamba wainhira tasi bo’ot ameasadu sira nia vida, inklui hamosu problema ambientais tamba komunidade halo casa de banho arbiru deit to’o besik tasi ibun.
Bankada governu ne’e mos sujere ba SEATOU bao in atu halo eviksaun ruma karik persiza asaun kordenada hodi involve ministeriu relevantes ho estabelese ekipa konjunta atu hamutuk fo apoiu ba populasaun sira.
“Tamba mudansa ne’ebe halo afeta ba populasuan nian moris. SEATOU harii laos servisu sobu no baku rahun uma, nomos duni populasaun, mas persiza mos hare politika ordenamentu sidade ida oinsa persiza hatur iha planu desemvolvimentu area urbanus iha teritoriu Timor-Leste,” nia dehan.
Iha deklarasaun politika ne’e, PD mos la menta hos funsaun Ministeriu Obras Publiku ba eviksaun nian hodi hatudu deit ministru nia poder lori escavador dudu no baku rahun povu kiik nia uma, no husik ordanementu sidade ba ema rai liur harii no halo konstrusaun uma andar temporariu ho besi iha semana 1 ka 2 uma andar foun mosu nabnaban iha Dili.
“Komersiu no SERVE lakon kontrolu hodi halao lei investimentu hodi regula komersiante no Investidor halo venda retallu hodi fo fatin iha sidade,” nia dehan.
Ho deklarasaun ne’e, husu ba governu labele konsidera kontra ba asaun governu ba desemvolvimentu nian, maibe tenki konsidera hanesan fo hanoin ba malu hodi hadiak liu tan Deputadu PD iha obrigasaun halo kontrolo, laos kontra, maibe fo hanoin duni bele halo servisu ho diak no labele fo terus ba povu.
“Votos ne’ebe PD hetan husi povu nu’udar konfiansa, tamba ne’e PD iha obrigasaun atu halo kontrolo social no mos ba programa governu,” hateten Kalohan.
Nune’e mos Bankada Partidu Libertasaun Populár (PLP) lamenta ho programa eviksaun forsada husi SEATOU ba komunidade iha Fomento II ne’ebe iha parte ida ne’e Povu Timor-Leste lolos mak tenke sai sujeitu ba dezenvolvimentu; la’ós objetu hosi dezenvolvimentu ne’e rasik, sá tan sai fali vítima ba dezenvolvimentu ne’e rasik.
“Despeju forsadu ne’ebé Nono Governu Konstitusionál foin lalais hala’o iha Fomento II, iha Komoro, Dili, ne’ebé afeta 288 família ne’ebé hela iha área ne’ebá, óbviamente halo sira sai nu’udar vítima ba dezenvolvimentu ne’e rasik,” hateten Prezidenti Bankada PLP, Maria Angelica Sarmento.
Liu hosi deklarasaun polítika PLP fortemente kondena despeju forsadu ne’e tanba hatudu violasaun ba direitos humanos fundamentál, erozaun ida maka’as iha Estadu Direitu Demokrátiku, no traisaun ba aspirasaun Povu Timor-Leste atu moris iha hakmatek, pás, no armonia, nune’e mós rekua ida boot iha luta hasoru ki’ak, hodi loke dalan ba futuru Timor-Leste ida-ne’ebé koeza, demokrátiku, no saudável.
Deputadu CNRT, Leandro Lobato husu ba politiku sira liliu bankada opozisaun atu labele politiza programa eviksaun hodi lamenta programa desemvolvimentu ne’ebe governu halao.
Leandro Lobato hateten katak iha eviksaun laiha diskriminasaun no hare ba koor politiku hanesan deklarasaun deputada balun.
“Politika eviksaun la tau kor partidu no grupu, se bele hare eviksaun foin halo ne’e militante CNRT mak sofre ba eviksaun, la persiza hare koor partidu, tenki kumpri regra governu,” dehan deputadu ne’e