DILI, www.news-viptv.com – Parlamentu Nasional iha plenaria Segunda (24/3/2025), autoriza Prezidenti Republika (PR) Jose Ramos-Horta hodi partisipa Antalya Diplomasia Forum 2025 ne’ebe sei realiza iha Istanbul, Turkia hahu 11-13 Abril 2024.
“Senhor Prezidenti bele ba Turkia,” dehan Prezidenti Parlamentu Nasional, Maria Fernanda Lay hafoin lee votasaun autorizasaun parlamentu nasional ne’ebe Afavor 40, Kontra 4 no Abstensaun 8.
Iha karta ne’ebe xefi estadu haruka ba PN, xefi estadu sei desloka hahu 9 Abril no fila iha 14 Abril 2025.
Fórum Diplomasia Antalya (ADF2025) tinan ne’e nudar edisaun ba dala 4 ne’ebé organiza hosi Ministériu Negósiu Estranjeiru Repúblika Türkiye nian, ho auspísiu hosi Prezidente Recep Tayyip Erdoğan.
Iha publikasaun portal ADF2025, esplika katak Tema tinan ida-ne’e nian “Rekupera Diplomasia iha Mundu Fragmentadu” reflete nesesidade urjente ba diplomasia atu reafirma nia-an nu’udar forsa estabilizadora, iha divizaun globál sira ne’ebé aumenta. Fahe jeopolítika ne’ebé maka aumenta, dezigualdade globál ne’ebé maka aumenta, aumentu iha violénsia ne’ebé maka alvu ba ema sivíl sira, intoleránsia ba pontu-de-vista sira ne’ebé maka la hanesan, inserteza sira ne’ebé maka hamosu hosi disrupsaun teknolójiku sira no impaktu multidimensionál hosi krize klimátika, buat sira-ne’e halo nakdoko sentidu komún justisa nian no halakon konfiansa iha instituisaun internasionál sira. Inkapasidade hosi sistema internasionál atuál atu hetan solusaun sira ba dezafiu kontemporáneu sira-ne’e halo esforsu sira kooperasaun nian ne’ebé maka luta daudaun ona sai tensaun liután.
Iha era ida ne’ebé maka aumenta instabilidade no impreviztabilidade, ne’ebé maka marka ho dezafiu kompleksu sira no krize oioin, Fórum Diplomasia Antalya nian hakarak avalia problema sistémiku sira hosi orden multilaterál no haburas diálogu kona-ba reklamasaun diplomasia nian iha ambiente internasionál ne’ebé maka evolui lalais.
Fórum Diplomasia Antalya nian sei halibur líder globál sira, polítiku sira, akadémiku sira, peritu sira negósiu nian no mós reprezentante sira hosi mídia no sosiedade sivíl hodi esplora oinsá diplomasia bele muda laloran no lori ita liuhosi mundu ida ne’ebé fragmentadu hodi hetan fatin komún ida ba asaun koletiva.
Fórum ne’e hakarak inspira diálogu hodi define filafali papél no prinsípiu sentrál sira diplomasia nian iha atmosfera ida ne’ebé maka polarizadu ba beibeik. Hodi diskute kona-ba kauza prinsipál sira hosi problema oioin, Fórum sei enkoraja ema sira ne’ebé halo polítika atu konsidera filafali oinsá diplomasia bele jere tempu turbulentu sira-ne’e, ho foku ida ba ferramenta inovativu sira ba rezolusaun konflitu nian, estratéjia sira mediasaun nian no mekanizmu sira kooperasaun rejionál nian. Atu ajuda kria sistema internasionál ida ne’ebé efetivu no koezivu liu, Fórum ne’e sei buka solusaun foun sira hodi rezolve fallansu sira governasaun globál nian, hodi ezamina disfunsaun no falta konfiansa iha organizasaun internasionál sira. Sei elabora mós papél hosi parte interesada naun-governamentál sira ne’ebé komplementa esforsu diplomátiku tradisionál sira hodi deskobre oinsá diplomasia bele sai inkluzivu, adaptavel no reziliente liután.
Fórum sei fornese plataforma ida ne’ebé hanoin ba oin ba partisipante sira hosi mundu tomak atu serbisu iha estratéjia konjunta sira hodi halo diplomasia sai forsa motriz ba pás no kooperasaun.